Γράφει ο Κούτσικας Κωνσταντίνος, ∆ιαιτολόγος-∆ιατροφολόγος, M.Sc στην Κλινική ∆ιατροφή
Υπέρταση ονοµάζεται η κατάσταση στην οποία η πίεση του αίµατος είναι διαχρονικά ανυψωµένη πάνω από τα κανονικά επίπεδα. Η πίεση του αίµατος είναι η δύναµη του αίµατος που ασκείται ενάντια στα τοιχώµατα των αρτηριών. Φθάνει το µέγιστο όταν συστέλλεται το µυοκάρδιο και καλείται συστολική ενώ όταν η καρδιά αναπαύεται για κλάσµατα δευτερολέπτου, µεταξύ των κτύπων, η πίεση αίµατος µειώνεται και καλείται διαστολική πίεση αίµατος.
∆υστυχώς, η υψηλή αρτηριακή πίεση είναι πολύ συνηθισµένο φαινόµενο. Ένα τέταρτο των ενηλίκων υποφέρει από υψηλή αρτηριακή πίεση και ένα τρίτο από αυτό δεν το ξέρει καν. Η υψηλή πίεση αίµατος συνήθως δεν δίνει σηµάδια έγκαιρης προειδοποίησης και είναι γνωστή σαν «σιωπηλός δολοφόνος» διότι αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού επεισοδίων και προβληµάτων στα νεφρά.
Κατά καιρούς έχουν ακουστεί διάφορες θεωρίες για την υπέρταση σε σχέση µε την διατροφή και γενικότερα µε τον τρόπο ζωής. Παρακάτω θα αναλύσουµε ποιες από αυτές είναι αλήθεια και ποιες απλώς µύθος.
Τα πορτοκάλια αυξάνουν την πίεση.
Μύθος: Συµβαίνει ακριβώς το αντίστροφο. Τα πορτοκάλια είναι πλούσια σε κάλιο, αυξηµένη πρόσληψη του οποίου συνδέεται µε µείωση της αρτηριακής πίεσης τόσο σε άτοµα µε υπέρταση όσο και σε υγιή. Κλινικές µελέτες έχουν αποδείξει πως η χορήγηση επιπλέον καλίου µειώνει αισθητά την αρτηριακή πίεση.
Μάλιστα, αύξηση της ηµερήσιας πρόσληψης καλίου κατά ποσότητα αντίστοιχη µε αυτή που παίρνουµε από µόλις τρεις µερίδες φρούτων ή λαχανικών µειώνει την συστολική πίεση κατά 2-3 mmΗg στο επίπεδο του πληθυσµού. Η µείωση της συστολικής πίεσης κατά 2-3mmΗg συνδέεται µε µείωση κατά 10% των θανάτων από εγκεφαλικό. Βασιζόµενοι σε αυτά τα ευρήµατα πλέον η βιοµηχανία τροφίµων ξεκίνησε να παράγει τρόφιµα όπως ροφήµατα φρούτων και προϊόντα επάλειψης εµπλουτισµένα µε κάλλιο.
Το αλάτι αυξάνει την πίεση.
Αλήθεια: Οι περισσότεροι άνθρωποι στις αναπτυγµένες χώρες παίρνουν από την διατροφή τους πολύ περισσότερο αλάτι από αυτό το οποίο έχουν πραγµατικά ανάγκη. Σύµφωνα µε εκτιµήσεις, η µέση πρόσληψη αλατιού στον πληθυσµό ανέρχεται σε 10-12 γρ./ηµέρα, πολύ περισσότερο δηλαδή από την ηµερήσια συνιστώµενη πρόσληψη:5-6 γρ. το πολύ. Μείωση της πρόσληψης αλατιού έστω και κατά 3γρ./ηµέρα θα µπορούσε να µειώσει τη συστολική αρτηριακή πίεση κατά 4mmHg και την διαστολική αρτηριακή πίεση κατά 2mmHg περίπου σε υπερτασικούς ασθενείς.
Το αλκοόλ αυξάνει την αρτηριακή πίεση.
Μύθος και αλήθεια: Στην συγκεκριµένη περίπτωση, εξαρτάται από την ποσότητα. Λογική κατανάλωση αλκοόλ (2 ποτά την ηµέρα για τους άνδρες, 1 ποτό για τις γυναίκες και τους άνδρες µε
µικρότερο σωµατικό βάρος) είναι δυνατόν επιφέρει ευεργετικά αποτελέσµατα στα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης.
Όµως, αυξηµένες τιµές κατανάλωσης αλκοόλ (άνω των 3 ποτών) αυξάνουν δραµατικά τις τιµές της αρτηριακής πίεσης και οι ποσότητες αυτές πρέπει να αποφεύγονται από άτοµα που ήδη έχουν υπέρταση. Σηµαντική παρατήρηση αποτελεί το γεγονός πως το αλκοόλ ελαττώνει την επίδραση της φαρµακευτικής αγωγής, κάτι όµως που ευτυχώς είναι αναστρέψιµο µε την ελάττωση της κατανάλωσής του.
Το σκόρδο ρίχνει την πίεση.
Μύθος και αλήθεια: Γενικότερα, τα αποτελέσµατα των ερευνών είναι αντικρουόµενα. Το σκόρδο φαίνεται να ρίχνει την πίεση µέσω της δραστικής ουσίας αλλισίνης ειδικά σε άτοµα που ήδη έχουν υπέρταση. Βέβαια, για να επιτευχθεί αυτή η µείωση χρειάζεται δοσολογία αρκετά µεγάλη που εξασφαλίζεται µόνο µέσω συµπληρωµάτων σκόρδου που περιέχουν εκχύλισµα αλλισίνης και όχι µέσω της συνηθισµένης κατανάλωσης σκόρδου.
Η απώλεια βάρους ρίχνει την πίεση
Αλήθεια: Η περίσσεια σωµατικού λίπους προδιαθέτει για αυξηµένη πίεση και υπέρταση. Ειδικά για τα υπέρβαρα/ παχύσαρκα άτοµα (που συχνά έχουν υπέρταση) µόνο η απώλεια 10 κιλών (µε σταδιακή µείωση 0,5 κιλού λίπους/εβδοµάδα), µπορεί να επιφέρει µείωση από 5 εως20 mm Hg. Μάλιστα, για κάθε κιλό απώλειας βάρους, η συστολική αρτηριακή πίεση ελαττώνεται κατά 1 mm Hg. Ιδιαίτερα σηµαντικό είναι το γεγονός πως η απώλεια του βάρους βοηθά και σε µια καλύτερη δράση των χορηγηθέντων αντι-υπερτασικών φαρµάκων.
Ο καφές αυξάνει την πίεση
Μύθος και αλήθεια: Και εδώ εξαρτάται από την ποσότητα. Εάν για παράδειγµα πίνετε ένας καφέ ηµερησίως ή κάποιο άλλο ρόφηµα µε καφεΐνη (σοκολάτα, αναψυκτικό τύπου cola), η κατανάλωση αυτή δεν επηρεάζει την αρτηριακή πίεση. Έχει φανεί πως µέχρι 300 mg καφεΐνης (δηλαδή 2-3 φλ. καφέ) δεν φαίνεται να υπάρχει αρνητικό αντίκτυπο στην αρτηριακή πίεση. Μεγαλύτερες ποσότητες ενδέχεται να συνδέονται µε την υπέρταση.
Η άσκηση αυξάνει την πίεση.
Μύθος: Ο Παγκόσµιος Οργανισµός Υγείας και το Αµερικανικό Κολέγιο Αθλητιατρικής συστήνουν τριάντα λεπτά ηµερήσιας άσκησης και µάλιστα αερόβιας, για τη ρύθµιση της αρτηριακής πίεσης σε άτοµα µε οριακές τιµές που δεν λαµβάνουν αντιϋπερτασικά φάρµακα και ως επικουρική θεραπεία σε υπερτασικούς ασθενείς που ακολουθούν φαρµακευτική αγωγή. Βέβαια, σήµερα που οι περισσότεροι δεν ασκούνται συστηµατικά, είναι δύσκολο να επιτευχθεί η ηµερήσια σύσταση για φυσική δραστηριότητα. Ωστόσο, ακόµα και η διαλειµµατική δεκάλεπτη άσκηση, όπως το περπάτηµα µέχρι τη δουλειά και την αγορά ή το ανέβασµα της σκάλας, οι καθηµερινές δραστηριότητες όπως οι δουλειές του σπιτιού και οι δραστηριότητες αναψυχής όπως η κηπουρική, αθροιστικά µπορούν να συµπληρώσουν το συνιστώµενο τριαντάλεπτο και αποδεδειγµένα µειώνουν τον κίνδυνο για υπέρταση σε µεσήλικες.
Συµπερασµατικά κάποιες συµβουλές για τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης:
• Προσπαθήστε να µειώσετε την πρόσληψη του αλατιού.
• Προσέξτε το βάρος σας.
• Προσπαθήστε να τρώτε περισσότερα φρούτα και λαχανικά. Είναι πλούσια σε κάλιο, που µειώνει την αρτηριακή πίεση.
• Αν πίνετε µεγάλες ποσότητες αλκοόλ προσπαθήστε να τις µειώσετε.
• Ασκηθείτε πιο πολύ.